Codependency is een complex patroon dat vaak zijn oorsprong vindt in de kindertijd. Deze patronen, sterk beïnvloed door de manier waarop we ons hebben gehecht aan onze verzorgers, kunnen zich later manifesteren in volwassen relaties. Vooral in de dynamiek tussen een codependente persoon en een narcistische partner zie je deze vroege invloeden duidelijk terug. Laten we eens dieper ingaan op wat codependency is, hoe het zich ontwikkelt, en waarom het vaak leidt tot een sterke aantrekkingskracht tussen codependente en narcistische partners.

Wat is codependency?

Codependency is eigenlijk een vorm van relationele afhankelijkheid, waarbij je jezelf voortdurend opoffert om aan de behoeften van een ander te voldoen. Dit gedrag komt meestal voort uit onveilige hechting in de kindertijd. Hier spelen verschillende factoren een rol.

Oorzaken van codependency:

• Opvoeding in een verslavende omgeving: Als je bent opgegroeid in een gezin waar verslaving een rol speelde, heb je misschien geleerd dat jouw behoeften minder belangrijk zijn dan die van je verslaafde ouder. Dit zorgt ervoor dat je de neiging ontwikkelt om jezelf weg te cijferen, iets wat later kan uitgroeien tot codependency. Je bent als kind misschien in een rol van zorgverlener geduwd, waarbij je continu de vrede probeerde te bewaren.
• Ervaringen met misbruik of verwaarlozing: Kinderen die emotioneel, fysiek of verbaal mishandeld of verwaarloosd zijn, kunnen het gevoel krijgen dat liefde iets is wat je moet verdienen door goedkeuring te krijgen van anderen. Dit kan ervoor zorgen dat je in volwassen relaties geneigd bent jezelf op te offeren, in de hoop dat dit je de liefde en waardering oplevert waar je naar verlangt.
• Strikte of controlerende ouders: Een opvoeding door ouders die erg streng of controlerend zijn, kan leiden tot een laag zelfbeeld en het idee dat je alleen waardevol bent als je aan de verwachtingen van anderen voldoet. Dit kan zich uiten in codependency, waarbij je overmatig afhankelijk wordt van de goedkeuring van je partner.
• Hechtingstheorie en onveilige hechting: De hechtingstheorie, ontwikkeld door psycholoog John Bowlby, suggereert dat de manier waarop een kind zich hecht aan zijn of haar verzorgers, een enorme invloed heeft op latere relaties. Als je als kind een onveilige hechting hebt ontwikkeld—bijvoorbeeld door inconsistentie in zorg of emotionele onbereikbaarheid van je ouders—kun je een diepgewortelde angst voor verlating ontwikkelen. Dit kan leiden tot een sterk codependent gedrag, waarbij je alles doet om de relatie intact te houden, uit angst om verlaten te worden.

Hoe codependency zich manifesteert in relaties

Als je te maken hebt met codependency, zie je dit vaak terug in hoe je relaties aangaat en onderhoudt. Hier zijn een paar manieren waarop codependency zich kan uiten:

• Overmatige zorg voor de partner: In gezonde relaties is er ruimte voor wederzijdse zorg. Bij codependency gaat dit echter verder. Je offert jezelf op, vaak zonder dat de ander hierom vraagt. Dit kan ten koste gaan van je eigen welzijn en geluk.
• Moeite met het stellen van grenzen: Grenzen stellen is essentieel voor elke gezonde relatie, maar dit kan heel moeilijk zijn als je codependent bent. Je bent bang om “nee” te zeggen, omdat je vreest dat de ander je zal verlaten of teleurgesteld zal zijn.
• Angst voor afwijzing of verlating: Diep van binnen ben je voortdurend bang om afgewezen of verlaten te worden. Deze angst kan je in ongezonde relaties houden, omdat het vooruitzicht van alleen zijn je enorm beangstigt.
• Lage zelfwaardering: Je eigenwaarde is vaak verbonden aan hoe anderen je zien. Je zoekt constant bevestiging van je partner, omdat je moeite hebt om je waarde los van de relatie te zien.
• Communicatieproblemen: Conflicten en confrontaties vermijd je liever, omdat je bang bent om de ander te kwetsen of de relatie te beschadigen. Hierdoor worden je eigen behoeften en gevoelens vaak onderdrukt, wat uiteindelijk leidt tot frustratie en onvervulde verlangens.
• Obsessieve gedachten of gedragingen: Je kunt zo gefocust raken op je relatie of partner dat het een obsessie wordt. Dit kan leiden tot een constante staat van onrust, waarin je jezelf wegcijfert en je eigen behoeften verwaarloost.

De aantrekkingskracht tussen codependente en narcistische partners

Nu we een beter begrip hebben van codependency, is het belangrijk om te onderzoeken waarom mensen met codependent gedrag vaak aangetrokken worden tot narcistische partners. Dit is geen toeval, maar eerder het gevolg van complementaire behoeften en gedragspatronen die diep geworteld zijn in de jeugd en hechting.

Waarom trekken ze elkaar aan?

• Complementaire behoeften: Codependente personen zoeken onbewust naar goedkeuring en willen graag nodig zijn. Dit geeft hen een gevoel van eigenwaarde. Narcistische partners, aan de andere kant, hebben een sterke behoefte aan bewondering en willen altijd in het middelpunt van de aandacht staan. De codependente persoon voorziet in deze behoefte door zichzelf op te offeren en de narcist onvoorwaardelijke zorg en aandacht te geven.
• Herhaling van vertrouwde patronen: Vaak herhalen deze relaties de dynamieken die beide partners in hun kindertijd hebben ervaren. Voor de codependente persoon voelt de zorg voor een narcistische partner vertrouwd aan, omdat het lijkt op de rol die ze als kind in hun familie speelden. De narcistische partner geniet van de constante aandacht en verzorging, wat voor hen bevestigt dat ze belangrijk zijn.
• De illusie van vervulling: In het begin kunnen deze relaties erg vervullend lijken. De codependente persoon voelt zich gewaardeerd en nodig, terwijl de narcistische partner geniet van de constante toevoer van bewondering. Maar na verloop van tijd beginnen de negatieve aspecten van deze dynamiek de overhand te nemen, wat kan leiden tot een ongezonde, zelfs destructieve relatie.
• Gebrek aan grenzen en zelfwaardering: De codependente partner heeft vaak moeite met het stellen van gezonde grenzen, wat het voor de narcistische partner gemakkelijker maakt om de relatie te domineren. Dit versterkt de codependente dynamiek nog verder, waardoor de relatie steeds meer uit balans raakt.

Invloeden vanuit de hechtingstheorie

Volgens de hechtingstheorie heeft de manier waarop we ons als kind hebben gehecht aan onze verzorgers een grote invloed op hoe we relaties in ons volwassen leven aangaan. Mensen die als kind een onveilige hechting hebben ervaren, zoals angstige of vermijdende hechting, kunnen dit onbewust projecteren op hun volwassen relaties.

Bij codependency zie je vaak dat mensen met een angstige hechtingsstijl vast komen te zitten in relaties met narcistische partners. Ze zoeken constante bevestiging en zorg, wat perfect aansluit bij de narcistische behoefte aan aandacht en bewondering. Deze hechtingsstijl maakt het moeilijk om gezonde grenzen te stellen. Dit kan leiden tot een cyclus van afhankelijkheid en emotionele pijn.

Hoe herstel je van codependency?

Herstel van codependency is mogelijk, maar het vraagt om bewuste inspanning en zelfreflectie. Het begint met het erkennen van deze patronen en het begrijpen waar ze vandaan komen. Hier zijn een paar stappen die je kunt nemen:

• Zoek professionele hulp: Therapie kan een cruciale rol spelen bij het begrijpen van je codependente neigingen en het ontwikkelen van gezondere relatiepatronen. Therapeuten kunnen je helpen om je jeugdtrauma’s te verwerken en je hechtingsstijl te begrijpen.
• Deelname aan steungroepen: Groepen zoals Codependents Anonymous (CoDA) bieden een ondersteunende omgeving waarin je kunt leren van anderen die met vergelijkbare uitdagingen te maken hebben.
• Werk aan je zelfwaardering: Begin met het opbouwen van een sterker gevoel van eigenwaarde buiten de context van je relaties. Leer jezelf waarderen voor wie je bent, zonder afhankelijk te zijn van de goedkeuring van anderen.
• Stel gezonde grenzen: Het leren stellen van grenzen is essentieel voor het herstellen van codependency. Dit betekent dat je leert “nee” te zeggen en je eigen behoeften en gevoelens serieus neemt.
• Herken je hechtingsstijl: Begrijp hoe je hechtingsstijl je huidige relaties beïnvloedt. Dit bewustzijn kan je helpen om nieuwe, gezondere patronen te ontwikkelen.

Door deze stappen te volgen, kun je jezelf bevrijden van de destructieve dynamieken van codependency. Gun jezelf gezondere, meer evenwichtige relaties.

Dit vind je wellicht ook interessant:

Het LiefdesLab

Hoe bepaalt je jeugd de relatie met je partner?

Jezelf verliezen in een relatie

#codependency #hechtingsstijl #jeugdtrauma #hechtingstheorie #narcisten